Wat verstaan we onder onderwijs? Hebben we het dan over het schoolsysteem of over een plek waar je je kunt ontwikkelen? Het zou het laatste moeten zijn, vinden Martijn Verkaar-Verheij en Ron van Klaveren. Met De Sleutelplaats bieden zij een creatieve en technische werkplaats voor kinderen en jongeren die vastlopen in het onderwijs of op zoek zijn naar meer uitdaging.

De Sleutelplaats staat letterlijk en figuurlijk in de steigers. Aan de Mees Toxopeüsstraat in Leiden wordt hard gewerkt om van het pand een aantrekkelijke werkplaats te maken. Op deze plek krijgen kinderen en jongeren in de leeftijd van 7 tot 27 jaar de kans om te experimenteren en hun talenten te ontwikkelen. Nu kunnen ze nog meebouwen aan de inrichting, maar zodra de verbouwing klaar is kunnen ze hier hun eigen ideeën uitwerken en aan de slag met activiteiten als houtbewerking, edelsmeden, tekenen, elektrotechniek of muziek maken. Inmiddels kunnen de eerste kinderen al een paar dagdelen terecht, waarbij ze begeleid worden door een groep enthousiaste vrijwilligers.

Ruimte geven Initiatiefnemers van de Sleutelplaats zijn Martijn Verkaar-Verheij en Ron van Klaveren. Zij vonden elkaar in de visie dat niet ieder kind past in de mal van het huidige onderwijssysteem. “Ik heb ruim vijftien jaar voor de klas gestaan. De eerste vijf jaar op een reguliere basisschool en daarna tien jaar op een school voor speciaal onderwijs”, vertelt Martijn. “En altijd vroeg ik mij af: wat beweegt een kind tot leren? En waarom lopen sommige kinderen vast? Ik raakte er steeds meer van overtuigd dat je kinderen de ruimte moet geven om nieuwsgierig te zijn en zelf te ontdekken.” Ron sluit zich daarbij aan: “Hoewel ik zelf niet voor de klas heb gestaan, kan ik wel uit persoonlijke ervaring putten. Zelf ben ik binnen mijn carrière ook zoekende geweest. Daarnaast heb ik een zoontje van zeven die niet naar school gaat en waarvoor ik dolgraag een plek zou vinden waar hij zich verder kan ontwikkelen.”

Zelf ontdekken In 2023 verzamelde Martijn een team van mensen om zich heen die net als hij interesse hadden in het creëren van een omgeving waarin jongeren zelf kunnen ontdekken wie ze zijn, waar hun talenten liggen en waar ze behoefte aan hebben. Dit team bestond uit enkele mensen uit het onderwijsveld en een paar ouders, waaronder Ron. Ook was er contact gelegd met een beleidsmedewerker van de gemeente die open stond voor dit idee. “Ons initiatief past goed binnen de ambities van het Actieplan Kansrijk Onderwijs Leiden, waarmee de gemeente de kansengelijkheid voor kinderen en jongeren wil vergroten”, legt Martijn uit.

Preventie “We merken dat er vanuit scholen veel enthousiasme is voor de Sleutelplaats”, vervolgt Martijn. “Dat komt omdat we inzetten op preventie. Ons uitgangspunt is dat kinderen die op school dreigen vast te lopen, één of enkele dagdelen bij de Sleutelplaats terecht kunnen. Zo willen we voorkomen dat ze volledig thuis komen te zitten. Maar ook kinderen en jongeren die geen onderwijs meer volgen, of juist meer uitdaging zoeken na schooltijd, zijn bij ons welkom om hun talenten verder te ontwikkelen. We focussen daarbij niet op resultaat, maar laten kinderen zelf bepalen wanneer ze toe zijn aan een nieuwe stap. Vaak zien we dat ze het vertrouwen in zichzelf hebben verloren of niet meer weten wat ze nu eigenlijk leuk vinden.”

Gelijkwaardigheid “Binnen de Sleutelplaats staat het welzijn van de jongeren voorop”, legt Ron uit. “We vinden het belangrijk dat er gelijkwaardigheid is tussen de jongeren, de vrijwilligers en onszelf. Dat betekent ook dat jongeren zelf mogen bepalen waar ze mee aan de slag gaan en wat ze zouden willen leren. We leggen daarbij geen doelen op, maar laten de jongeren deze zelf bepalen als ze daar aan toe zijn.” De Sleutelplaats hanteert de ontwikkelingsgerichte benadering van het Initiatieven Collectief die uitgaat van vijf fases: de landingsfase, de onderzoekende fase, de ontwikkelfase, de doorstroomfase [1] [2] en de waakvlamfase (nazorg). “Deze fases zijn niet aan tijd gebonden”, legt Ron uit. “Het is niet zo dat iemand na een bepaalde tijd weer moet uitstromen, maar we kijken wel naar perspectieven.” Martijn vertelt dat de mens-mens-relatie centraal staat. “We focussen ons op het contact tussen mensen. Niet alleen tussen de vrijwilligers en de jongeren, maar ook tussen jongeren onderling. Door samen te werken, van elkaar te leren en met elkaar in gesprek te gaan, voel je vanzelf aan wat nodig is om weer een stapje verder te komen.”

Blauwdruk Samen met een werkgroep die bestaat uit mensen vanuit het onderwijs, de zorg en de gemeente, wordt gewerkt aan een blauwdruk waarin de regelgeving en financiering is beschreven. Deze kan gebruikt worden om leerlingen makkelijker te kunnen verwijzen naar initiatieven zoals de Sleutelplaats. “Op dit moment is voor iedere deelnemer maatwerk nodig als het gaat om de bekostiging, maar daar willen we vanaf”, legt Martijn uit. “In de blauwdruk leggen we de route vast die een school kan doorlopen om jongeren bij ons een plek te bieden. Deze route maakt dan ook gelijk inzichtelijk hoe deze plek gefinancierd wordt.”

Lyanneke Krauss