De SO+ klas is een speciale groep op de Aventurijn SO te Emmen, waar onderwijs en jeugdzorg gecombineerd worden in een kleinschalige setting. De leerkracht geeft onderwijs binnen de dagelijkse structuur, terwijl de ambulant hulpverlener de zorg voor haar rekening neemt en de verbinding met thuis op gang brengt en versterkt. De leerlingen komen veelal vanuit een thuiszitterssituatie en leren in kleine stapjes om weer vertrouwen en plezier in school te krijgen.

Robin, Martijn en Milo hebben in de SO+ klas gezeten en ik ben er de leerkracht.

Robin was acht jaar toen hij bij ons in de SO+ klas kwam. Op zijn vorige school had er een vervelend incident tussen hem en een medeleerling plaatsgevonden, wat vervolgens tussen school en ouders dusdanig uit de hand liep, dat hij thuis kwam te zitten. Vanwege de reuring wilden de andere scholen in het dorp hun vingers hier liever niet aan branden en zochten de ouders wanhopig een plek voor hun zoon buiten het dorp.

Het werd de SO+ klas, waar iedere leerling een kans verdient, ongeacht wat zich heeft afgespeeld. 

Na een week in onze klas werd vanuit observatie duidelijk dat Robin onrustig en ongeduldig reageerde op de leerkracht en op andere kinderen, waardoor hij snel in conflict dreigde te geraken. Hij had dus eerst en vooral rust en duidelijkheid nodig van zijn leerkracht, plus begeleiding in de omgang met andere kinderen. Toen we daar een basis in creëerden, vonden we vervolgens een kleine zorgintensieve basisschool, waar hij direct welkom was en inmiddels al een jaar zit. Het gaat goed met hem. En ook met z’n ouders. Zo nu en dan krijg ik nog een berichtje van hen.

Martijn was tien jaar toen hij in de SO+ klas kwam. Hij zat al een tijdje thuis, nadat het zelfs in het speciaal onderwijs niet meer ging; z’n reacties op prikkels waren te heftig voor de groep en de leerkracht. Hij kon erg agressief worden, waardoor de situatie onveilig werd en hij vroegtijdig opgehaald moest worden. Dankzij de kleinschaligheid en prikkelarme rust van de SO+ klas kreeg hij de ruimte om z’n verhaal kwijt te kunnen. Hij bleek namelijk vol te zitten met indrukken. Hij kon niet wachten op zijn beurt (wat we uitgestelde aandacht noemen in het onderwijs), wat hem dusdanig frustreerde dat hij zelfs z’n leerkracht wilde slaan. Hij had direct een luisterend oor nodig, dus dat kreeg hij. Het leek oneindig, maar na verloop van tijd lukte het om in kleine stapjes de aandacht wat uit te stellen. Tijd is doorgaans een krachtige genezer. En vanaf dat moment ging zijn gehele sociale én emotionele ontwikkeling in een stroomversnelling. Hij kreeg een plekje op een reguliere basisschool en hij zit inmiddels in groep 8. Hij gaat als een speer en is gelukkig. Zijn ouders ook. 

Milo was twaalf toen hij in de SO+ klas kwam en schoolverlater. Een slimme en zeer alerte jongen, die zoals hij zelf zei ‘geen angst kende’. Echter, omdat hij geen angst kende, zag hij ook niet de signalen die gezonde angst je geeft; om je te waarschuwen voor gevaar of confrontaties. Het ging mis op zijn vorige school en regelmatig kwam hij in gevecht met andere leerlingen en zelfs met leerkrachten. De eerste dag dat hij bij ons startte, lag er een bal op het dak. Hij vroeg of hij de bal eraf mocht halen en tot zijn grote verrassing kreeg hij mijn toestemming. Als een acrobaat klom hij via de regenpijp het dak op, haalde de bal eraf en gaf daarna direct toe dat hij de vraag had gesteld om een confrontatie aan te gaan. “Die krijg je niet bij mij,” zei ik en gaf hem een schouderklopje. De basis voor vertrouwen was gelegd en Milo was vanaf dat moment een ‘voorbeeldige’ leerling. Hij heeft z’n tijd bij ons volgemaakt, heeft veel gelachen en is na de vakantie naar het voortgezet onderwijs gegaan. 

Kinderen weten van nature precies wat de bedoeling is. Ze weten welk gedrag er van hen verwacht wordt, ze weten dat een stoel bedoeld is om op te zitten. Ze begrijpen dat agressie niet toegestaan is en snappen dat je je spullen opruimt. Ze hebben ons dan ook helemaal niet nodig om dát nog eens uit te leggen.

Waar zij ons echter wél voor nodig hebben, is om te signaleren wanneer ze het moeilijk hebben. Wanneer ze het moeilijk hebben, kunnen ze het gewenste gedrag namelijk vaak niet laten zien. Ze laten met het, in onze ogen afwijkende, gedrag zien dat het niet zo goed met hen gaat. En dan hebben zij van ons dus wat extra’s nodig, zoals rust, geduld en humor. Vooral empathische betrokkenheid.

En ja, dat gedrag daagt ons uit en dat vraagt inzet. In plaats van direct te reageren met een stap vooruit, zouden we regelmatig net even dat stapje terug moeten zetten om dat gedrag de ruimte te geven. Het is die ruimte waarin je elkaar ontmoet en waarin persoonlijke groei kan plaatsvinden. Van de leerling. Maar ook van de leerkracht.

De SO+ klas. Een kleinschalige setting voor speciale kinderen.

Wat mij betreft mag deze kleinschaligheid op grote schaal toegepast gaan worden.