Men kan veel dingen in het leven gedaan krijgen en veel problemen kunnen worden voorkomen als boodschappen op de juiste manier verpakt worden. Dit speelt zich af op alle niveaus van het menselijk verkeer. Vaak betreft het hier een vorm van ruilhandel, niet met kralen, schelpen of geiten, maar met gunsten en beloftes. 

Een moeder zegt tegen haar kind: “Ga jij de boodschappen doen, dan kun je laten zien hoe zelfstandig je al bent.” 

Een vrouw zegt tegen haar man: “Als jij nu eindelijk die schuur eens uitmest, zal ik volgende week een voorbeeldige gastvrouw zijn als die voetbalvrienden van je op visite komen.”

Een baas zegt tegen zijn secretaresse: “Als jij vanavond die correspondentie beantwoordt, dan zullen we dat meenemen in je beoordelingsgesprek van volgende week.” 

Binnen school wordt bij leerkrachten in dit opzicht dagelijks een beroep gedaan op hun verbale creativiteit in de omgang met de leerlingen. Kennis van het sociaal/emotioneel functioneren van de leerling is daarbij van groot belang evenals ernst waarmee een gesprek gevoerd en een afspraak gemaakt wordt. Vals spel zal zich wreken. 

In de derde schoolweek startte Ben in de projectgroep bij Arno. Het betekende voor Ben niet alleen een nieuwe school, maar ook was hij dat weekend vanuit het ouderlijk huis in het oosten des lands geplaatst in een gezinsvervangend tehuis in Amsterdam. Ben is moeilijk lerend en gediagnosticeerd met een oppositionele gedragsstoornis (ODD) en ADHD. Voor zijn bijna 15 jaar is hij flink uit de kluiten gewassen. Nadat hij de eerste dag de zaken wat had aangekeken ging het de tweede en derde dag al flink mis. Hij schold verschillende leerkrachten uit en liep een aantal keren weg, het schoolplein op. Dit gedrag was enigszins te verwachten bij zo’n angstbijter met hechtingsproblemen. Later bleek ook nog dat hij zijn medicatie, al 3 dagen, niet had gekregen. Zijn onrust en gevoel van onveiligheid waren dan ook kolossaal. Dit was de stand van zaken toen Katinka me donderdagmiddag in de pauze aansprak over Ben.

“Ben is bij me ingedeeld om mee te gaan naar de boerderij, maar dat lijkt me gezien de groepssamenstelling niet zo’n goed idee. Er zitten een paar moeilijke leerlingen in deze groep en hij ervaart de situatie hier op school nog als erg onveilig. Ik stel voor om hem bij meester Arno in de groep te laten, die gaat djembé spelen. Maar ik heb van Arno gehoord dat hij enthousiast reageerde op het boerderijverhaal.”

“We kunnen dus niet gewoon tegen hem zeggen, je gaat niet mee naar de boerderij, maar blijft op school trommelen,” vulde ik haar impliciete vraag aan.

Op zo’n moment komt het aan op creativiteit, want een dergelijke boodschap kan, als hij niet goed verpakt wordt, gelijk worden opgevat als een afwijzing en afwijzing had Ben al vaak genoeg in zijn leven ervaren. Arno schoof ondertussen aan en gezamenlijk kwamen we tot het volgende verhaal.

Ben zou worden verteld dat, daar hij aangegeven had de boerderij zo leuk te vinden wij het voor hem zo wilden regelen dat hij het volgende blok mee kon doen. Dan kon hij zeven keer achter elkaar. Nu waren er al drie keer voorbij en daarnaast vertelde Arno dat hij Ben graag bij zich in zijn groepje wilde om hem beter te leren kennen. En Ben ging goed met meesters hadden we in zijn dossier gelezen.

’s Middags zag ik Ben terugkomen van zijn djembé-les en ik vroeg hem hoe hij het had gevonden.

“Wel leuk en over een paar weken ga ik zeven keer naar de boerderij,” was zijn antwoord en hij kijk daarbij monter uit de ogen. De positief geformuleerde boodschap was duidelijk aangekomen. Tevreden scheidden zich onze wegen. Dit waren de eerste voorzichtige stapjes van Ben op een vso school in Amsterdam-Noord. 

Het is onder meer dit spel dat het onderwijs zo de moeite waard maakt. Hoewel het soms moeilijk is in de hectiek van het moment. Het is noodzakelijk om de achtergronden van je leerlingen al bij binnenkomst te kennen en te blijven proberen om op situaties die stress kunnen genereren van te voren te onderkennen door regelmatig in en uit te zoomen. 

En Ben? Die liep een half jaar later 2 dagen in de week stage op de boerderij.