Enzo is een 16-jarige jongen van Italiaans-Nederlandse afkomst. Vanwege een posttraumatische stressstoornis naar aanleiding van het overlijden van zijn vader is hij, op het moment dat hij met zijn moeder bij mij op kantoor verschijnt, ruim 3 jaar niet meer naar school geweest. In die tijd zijn er verschillende trajecten met hem opgestart, maar telkens leidde dat tot een voortijdige stopzetting, soms al na enkele dagen. Uiteindelijk heeft leerplicht bij het VSO aangeklopt en zo zitten Enzo, zijn moeder en leerplicht op een ochtend bij mij op kantoor.

Mijn eerste vraag aan de leerplichtambtenaar is; ‘waarom adviseer je Enzo een VSO-school, als hij van de havo afkomstig is?’. Zij vertelt daarop dat ze door een onderwijsconsulent naar onze school is verwezen, omdat wij leerlingen aannemen die overal elders zijn uitgevallen. Ik spreek dat tegen, maar erken wel dat we hier in kansen denken in plaats van bedreigingen, maar in eerste instantie een school voor zeer moeilijk lerende kinderen zijn. Als de ambtenaar tegensputtert dat Enzo 3 jaar geen onderwijs gevolgd heeft, zeg ik dat dit mogelijk gevolgen heeft voor zijn didactisch niveau, maar dit niet betekent dat hij nu kampt een verstandelijke beperking.

Ik besluit om meer gegevens om handen te krijgen bij het vinden van een juiste oplossing voor Enzo en bied aan een intelligentietest af te nemen. Tevens kan ik op deze wijze een indruk krijgen van wie Enzo nu precies is. Tijdens het eerste gesprek zegt Enzo, die eruitziet alsof hij net uit zijn bed is gerold, namelijk geen enkel woord, behalve dat hij graag in de ICT wil werken en thuis 2 computers heeft. Waarschijnlijk denkt hij, laat ook deze bezoeking snel voorbij zijn.

Uit het intelligentie-onderzoek blijkt dat Enzo een vrij hoge cognitie heeft. Hij scoort harmonieus op de WAIS-IV met een Totaal-IQ van 120 en daarmee op VWO niveau. Tijdens de gesprekjes die ontstaan tussen de subtesten in komen er heel wat zaken aan het licht, zoals dat Enzo zichzelf heeft leren programmeren, Engels kan lezen en spreken als een native speaker, Russisch kan lezen en goed zijn wiskunde heeft bijgehouden. Meer dingen worden verklaard in latere gesprekken, zoals de symbiotische relatie met zijn moeder die vanwege zware astma vaak zorg nodig heeft en zijn schuldgevoel over de dood van zijn vader.

Bij het vinden van een passende oplossing moet er na de vele gestrande trajecten bij Enzo geheel out of the box worden gedacht, mede omdat een terugkeer naar school voor Enzo zelf een gesloten boek is. Hij is inmiddels 17 jaar geworden. Zo ontstaat bij mij het idee voor de vorm wel een VSO Toelaat-baarheidsverklaring voor hem aan te vragen. Op die manier kan beschikt worden over een onderwijsbudget, kan ik de begeleiding op me nemen, is leerplicht gerustgesteld en is Enzo tot zijn 20ste jaar onder de pannen. De aanvraag voor 2 jaar VSO wordt door een coulant samenwerkingsverband gehonoreerd en zo kunnen Enzo en ik aan de slag.

We spreken regelmatig af in cafés bij hem in de buurt om zijn sociale isolement te doorbreken en  zijn actieradius wat te vergroten. Ik ga op zoek naar een passende stageplek voor Enzo, waar hij arbeid- en werknemersvaardigheden kan opdoen. Dat dient een plaats in de ICT te zijn, want daar ligt zijn interesse en competentie. Via een connectie vind ik een stage bij een wetenschappelijk medewerker van de Universiteit van Amsterdam. Daar leert hij programmeren en andere zaken om later als ICT-er aan de slag te kunnen. Hij maakt op deze manier ook kennis met een wereld en personen die wat betreft kennis en denkvermogen dicht bij hem staat. Er wordt tevens gewerkt aan een portfolio met alle werkzaamheden die hij verricht tijdens zijn stage op de UvA. Op z’n 18de vraag ik een scholierenvergoeding voor hem aan, zodat het verlies van de kinderbijslag enigszins wordt gecompenseerd.

De keuze voor deze constructie blijkt wonderwel te werken. School slaagt er in een vertrouwensband op te bouwen met Enzo en een stageplek te vinden die op een positieve wijze kan bijdragen aan zowel de cognitieve als sociaal-emotionele ontwikkeling van Enzo. Alleen het idee om te onderzoeken om via certificaten een HAVO-diploma te gaan halen, laten we al snel vallen. Wel krijgt Enzo ondersteuning en handvatten aangereikt die hem leren perspectief te zien en zijn doelen te bereiken.

Jammer genoeg werpt corona zand in de machine, waardoor een ICT-stage op de eigen school geen doorgang kan vinden. De ontwikkeling van Enzo gaat echter wel door en via de tijdens zijn stage opgedane contacten krijgt hij allerlei klusjes aangeboden. Zo heeft hij ook mijn prive-computer geupdate.

Inmiddels is Enzo 22 jaar en werkt hij voor een middelgrote zorginstelling als ICT-er. Hij onderhoudt de website, het klantenbestand en beheert het netwerk van het bedrijf. Op maandag en dinsdag werkt hij op kantoor en op donderdag en vrijdag vanuit huis. De dagen dat hij naar kantoor gaat, ziet hij er uit zoals je verwacht van ICT-er met een betaald baan.