Over Cees Blij

Cees Blij is GZ-psycholoog en zorgcoördinator op twee VSO-scholen voor leerlingen met een licht verstandelijke beperking in Amsterdam-Noord en Zuidoost. Cees begeleidt leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de aanmeldingen en begeleidt hij de uitstroom van schoolverlaters. De populaties in Noord en Zuidoost-Amsterdam vertonen sterke overeenkomst in sociaal-economische achtergrond. 

Taco oogt niet ouder dan tien jaar en lijkt zo weggelopen uit een sloppenwijk in de Amsterdamse Jordaan van zo’n honderd jaar geleden. Hij verbergt zijn hoofd het liefst in de capuchon van zijn hoody. Samen met zijn kleine gestalte lijkt hij zo te willen aangeven dat hij er niet wil zijn. Niet op school, maar liever ook niet op straat of thuis. Met zijn hele houding en in zijn gedrag toont hij zowel verdriet als woede om wat hem in zijn 13 levensjaren tot nu is overkomen.

Taco is een ongewenst kind van een moeder die zelf nog een kind was toen ze zwanger van hem raakte. Zijn biologische vader is nooit in beeld geweest. Kort na zijn geboorte leerde moeder een man kennen met wie zij ging samenwonen en hij nam Taco aan als zijn eigen zoon. Moeder verliet deze zorgzame vriend voor een ander. Toen hij zag hoe moeder Taco verwaarloosde en veel wisselende contacten had met drank- en drugsproblemen, nam hij de opvoeding op zich. Moeder stemde hier volmondig mee in en sprak ook uit dat ze niet voor Taco kon zorgen. Dit vergemakkelijkte het verwerven van de voogdij, al bleef de kinderbescherming toezicht houden.

Stiefvader is daarop met Taco bij zijn eigen moeder gaan wonen. Uiteindelijk heeft stief-oma daarop de voogdij gekregen en Taco kreeg toestemming om tot zijn 18de in dit gezin te blijven wonen. Alleen wonen er inmiddels 11 mensen in huis van oma. Dit trekt een zware wissel op oma, maar ook op Taco, die weinig ruimte voor zichzelf heeft. Taco verzorgt zichzelf niet goed en ziet er vermoeid uit. Dat wordt bevestigd doordat hij vaak zegt slecht te slapen, mede door de weinige privacy in huis. Taco rookt gemiddeld een pak zware shag per week, hij drinkt weleens sterke drank en er wordt vermoed dat hij regelmatig jointjes rookt.

Enige tijd geleden heeft moeder weer contact gelegd met Jeugdzorg omdat zij de band met Taco wil aanhalen. Taco zelf staat daar heel dubbel in en heeft onlangs besloten dit contact niet voort te zetten. Maar, op het moment dat hij moeder dit wilde gaan vertellen, kwam zij met een nieuwe jas van enkele honderden euro’s voor hem aanzetten.

“De verleidingen buiten de school blijven te groot”

De schoolloopbaan van Taco is, in tegenstelling tot andere kinderen met een dergelijke gecompliceerde thuissituatie, niet erg versnipperd geweest. Na twee jaar basisonderwijs is hij overgeplaatst naar een SBO-school waar hij zijn basisschoolcarrière heeft afgemaakt. Pas in het laatste schooljaar zijn er dermate ernstige gedragsproblemen opgetreden dat hij het laatste half jaar veelal thuis heeft gezeten. En als hij naar school ging, moest hij regelmatig halverwege de ochtend worden opgehaald.

Het advies van het SBO was, op basis van zijn intelligentiescore van ongeveer 75, in eerste instantie
praktijkonderwijs. Zijn didactische prestaties beantwoordden daar echter niet aan en ook is hij gediagnosticeerd met ADHD, dyslexie en een hechtingsstoornis. Deze laatste diagnose was met het oog op wat hij heeft meegemaakt door iedereen te stellen geweest. Hij kan een goede werkhouding hebben, maar als hij een slechte bui heeft doet hij niets. Vaak heeft hij geen zin in zijn werk, stoort hij andere leerlingen, maakt geluidjes, tekent op zijn werk of loopt weg, de klas uit. Door zijn dyslexie heeft hij baat bij extra leeslessen in een kleine setting.

Het is door de veelheid aan hulpverlening niet helemaal duidelijk welke instanties op dit moment actief betrokken zijn bij Taco. Opvoedpoli, Spirit en Samen Doen, als afgevaardigde van Jeugdzorg, staan aangegeven op het aanmeldformulier. Bij de aanmelding sloot een medewerker van Samen Doen aan bij het gesprek. In de stukken van de vorige school staan ook Veilig Thuis, Leger des Heils, Jeugdbescherming en Jeugdzorg, echter zonder datum wanneer hun bemoeienis startte of eindigde. Het is dan ook onduidelijk of deze instanties nog betrokken zijn bij het gezin of Taco.

Na de zomervakantie is Taco op aanmoediging van de SBO-school, stiefvader, oma en de toelaatbaarheids-adviescommissie van het samenwerkingsverband gestart op het Orion College Noord. Gezien de problematiek van Taco is hij geplaatst in een zogeheten onderwijs-zorggroep. Dit betekent een groep met maximaal zeven leerlingen, met een leerkracht en een medewerker van Cordaan. Er is gekozen voor begeleiding vanuit Cordaan om binnen de groep te werken aan het vergroten van het inzicht van Taco op het eigen gedrag en direct te kunnen interveniëren als het niet lukt om zich aan de regels te houden van gepast sociaal verkeer of individuele aandacht te kunnen geven bij momenten van verdriet of boosheid. Taco geeft bij het kennismakingsgesprek aan dat hij graag vijf hele dagen per week naar school gaat, want het thuiszitten is hij zat.

Zijn start op school verloopt voorspoedig en twee jaar lang zien we hem groeien in de groep, maar de verleidingen buiten school zijn te groot. Naast het roken begint hij ook te blowen en te drinken. Dit maakt dat hij ‘s-ochtends vaak futloos binnenkomt en zijn interesse in het schoolwerk weer afneemt. Uiteindelijk escaleert zijn gedrag en valt hij zijn meester aan, tot twee keer toe. Dit is voor ons het sein dat zijn frustraties niet langer binnen een schoolse setting in toom zijn te houden. Bij de praktijkvakken gaat het wel goed met Taco. We geven hem op voor School2Work, waar hij vier dagen in de buitenlucht aan het werk kan en wordt voorbereid op een vorm van arbeid in de bouw, facilitaire dienstverlening, detailhandel loodgieterij, lasser, enz.

Op vrijdag komt hij ‘sochtends naar school om nog wat aan taal, rekenen en burgerschap te doen, maar veel meer om te vertellen hoe het met hem gaat. En het gaat goed. Het blijkt een schot in de roos en onlangs behaalde Taco zijn diploma als heftruckchauffeur.