Er liggen kleden op de bank waar ik in weggezakt zit, zij verbergen de gaten in de stof. Een grote astmatische bulldog volgt met uitpuilende ogen iedere beweging die ik maak. Op de salontafel staat een kop koffie, waar ik slechts met grote inspanning naar kan reiken, omdat de bank me gevangen houdt.

Ik ben in afwachting van de opkomst van Elton, die zich in zijn kamer verschanst heeft. Moeder en gezinsvoogd hebben hem al enkele malen geroepen, maar hij laat nog op zich wachten. Elton is 14 jaar en woont met moeder en 1 oudere zuster van 18 jaar. De kinderen hebben verschillende vaders. Die van Elton is van Surinaamse afkomst, maar speelt geen actieve rol bij de opvoeding. Elton gaat er 1 keer in de 2 à 3 weken op bezoek. Er zijn financiële problemen binnen het gezin, moeder werkt slechts sporadisch als garderobedame in een club, er is een bewindvoerder aangesteld. Moeder maakt zich zorgen omtrent Elton, dat hij gepest of negatief beïnvloed wordt door buurtgenoten. Elton staat onder toezicht van WSG.

Bij Elton is sprake van genderproblematiek. Fysiek is hij een meisje, maar hij voelt zich een jongen en gaat ook zo gekleed door het leven. Hij loopt momenteel bij de genderpoli. Het kan een verklaring vormen emotionele en gedragsproblemen die Elton de afgelopen jaren kende. Zo is hij de afgelopen 2 jaar slechts zo weinig naar school geweest, dat het leidde tot vrijstelling van onderwijs.

Elton heeft een deel van de basisschoolperiode doorgebracht op het sbo. Vervolgens is hij naar het vmbo gegaan, vanwege emotionele problemen is hij doorverwezen naar de zmok. Wat niet de juiste omgeving bleek voor iemand met zijn problematiek, met als uitkomst helemaal geen onderwijs meer. Elton heeft naschoolse dagbehandeling gehad. Moeder voelt zich pedagogisch onmachtig.

Vorige week heb ik op school een eerste gesprek met moeder en voogd gevoerd. Moeder vertelde me dat ze pas een jaar geleden had ontdekt dat Elton niet in het goede lichaam zit. Aangezien Elton zelf niet te bewegen was om naar school te komen, stel ik voor een tweede gesprek thuis te voeren. Zodoende zat ik daar in een van rook bezwangerde kamer in een flat in Noord.

“Stephanie was altijd al een beetje een tomboy, ze wilde geen jurkjes aan en kort haar. Ik vond dat wel erg, haar zuster heeft sluik haar. Bij Stephie had ik haar krullen zo mooi kunnen vlechten. Maar goed. Ze was ook geen makkelijk kind, een kort lontje en regelmatig vechten op straat. Ik heb wel boze ouders aan de deur gehad. Op school ging het ook niet goed, veel wisselingen, terwijl ze niet dom is hoor,” vertelt moeder, terwijl ze met een apparaatje voorgedraaide filtersigaretten met shag vult.

“Hoe bent u tot de ontdekking gekomen van de genderdysforie van eh… Stephanie,” vraag ik, aarzelend bij de naamkeuze.

“Toen ze naar het vmbo ging, duurde het ’s ochtends steeds langer voor ze van haar kamer kwam. Al langer had ik haar niet meer bloot gezien, terwijl we daar bij ons gezin niet preuts in zijn. Op een gegeven moment was ze weer heel lang in haar kamer bezig en stormde ik boos naar binnen. Ik schrok van wat ik toen zag. Ze was bezig met tape haar borsten weg te moffelen. Ze schreeuwde dat ik moest oprotten. Ik rende haar kamer uit naar die van mezelf. Waar ik de film nog eens afspeelde,” zegt moeder geëmotioneerd en neemt een haal van haar zojuist opgestoken sigaret.

“Na schooltijd ben ik met haar gaan zitten en toen kwam het hele verhaal eruit. Ze had zich nooit een meisje gevoeld, maar nu begon ze ook van haar lichaam te walgen. Ze was net ongesteld geworden en haar borsten begonnen te groeien. De volgende ochtend zijn we naar de huisarts gegaan en die heeft ons doorverwezen naar de genderpoli in het VU. Daarna is alles gaan lopen, nu begreep ik haar gedrag veel meer.”

Op dat moment gaat de kamerdeur open en komt Elton binnen, een licht getinte wat mollige jongen met een oversized shirt en dito spijkerbroek en korte krullen. Zonder wat te zeggen neemt hij plaats in een lege stoel aan de andere kant van de kamer. Ik neem een slok van mijn koffie en terwijl onze blikken elkaar ontmoeten, stel ik me voor en leg de reden van mijn komst uit. Hij knikt.

“Ik hoor dat je Elton genoemd wil worden en midden in een transitie zit. Als je bij ons op school wil komen dan lijkt me het goed als we je als jongen inschrijven en je aanspreken met Elton. Misschien kun je volgende week een uurtje komen kijken, dan geef ik je een rondleiding. Kun je je daar in vinden?”

Elton heeft aandachtig geluisterd en het feit dat de berg naar Mozes is gekomen heeft goodwill gekweekt. Hij knikt en mompelt iets van: “Ja, oké.”

Elton komt en komt nog een keer. Na de zomervakantie begint hij in een middenbouwgroep als Elton. Hoewel er regelmatig sprake is van verzuim, mede door polibezoeken en hormoonkuren, en een sporadische woede-uitbarsting, voelt hij zich veilig op het vso-zml. Hij wordt direct geaccepteerd zoals hij is, al zijn er leerlingen die hem nog als Stephanie hebben gekend.

Ik voer met enige regelmaat gesprekken met hem, over hoe hij zich voelt en hoe de transitie verloopt. Hij heeft veel plezier in de horecalessen en gaat zeker zijn keukenassistent certificaat halen. Dan vertelt hij me dat hij een tijdje afwezig zal zijn, omdat hij onder het mes moet om zijn borsten te laten verwijderen. Na zijn 18^de zullen ook eileiders en baarmoeder worden verwijderd. Het lijkt hem op te luchten. Ik vraag of hij overweegt om zich later een penis aan te laten meten. “Wie A zegt, moet ook B zeggen,” antwoordt hij, terwijl hij me met een wat ondeugende blik aankijkt.

Elton haalt beveiliging niveau 2 van het mbo en is vervolgens als buitengewoon opsporingsambtenaar (boa) in Amsterdam-Noord aan de slag gegaan. Af en toe kom ik hem tegen op straat in zijn blauwe pak met pet en portofoon, dan maken we een praatje. Het contact met zijn vader, die zijn transitie eerst niet accepteerde is hersteld. Hij heeft een vriendin, zijn rijbewijs en overweegt een baan als beveiliger bij Schiphol. Daar loopt hij getooid met een ringbaardje, een echte man.