Een bezoek aan de Sleutelplaats in Leiden

Kun je meidoornhout beter beitsen of lakken? En wat is eigenlijk het verschil daartussen? Vrijwilliger Hélène en Anouar (13) turen naar het schermpje van een telefoon om het antwoord op die vraag te vinden. Samen bouwen ze een vogelvoederhuisje en dat is niet het eerste project waar de twee aan werken. Eerder maakten ze al een bankje waarvan de oma van Anouar nu de trotse eigenaar is. “Meidoornhout is niet het eerste waar je aan denkt als je met houtbewerking aan de slag gaat”, lacht Hélène. “Maar we maken gebruik van restanten hout die we krijgen aangeleverd en proberen dat zo optimaal mogelijk te benutten.” Na een kort beraad met Anouar wint de beits het van de lak.

Metamorfose
Op een donderdagochtend in mei breng ik een bezoek aan de Sleutelplaats in Leiden, een creatieve en technische werkplaats voor jongeren van 7 tot 27 jaar die zijn vastgelopen. Hier krijgen ze de ruimte om hun talenten te ontwikkelen en te experimenteren. Dan doen ze onder leiding van oprichters Martijn Verkaar-Verheij en Ron van Klaveren, en een groep enthousiaste vrijwilligers. De Sleutelplaats is nu enkele maanden up and running. Amar (9) geeft mij een rondleiding door het pand dat sinds de start een ware metamorfose heeft ondergaan. Enthousiast laat hij zien waar de kinderen allemaal mee aan de slag kunnen. Dat varieert van houtbewerking tot het maken van een eigen ontwerp op de laptop en dat uitprinten met een 3D-printer. Dankzij de hulp van het Rabo Impactfonds beschikt de werkplaats sinds kort ook over een lasersnijder waarmee je kunt graveren en nauwkeurig vormen kunt snijden uit allerlei verschillende materialen. Iets verderop staat een grote bak waar ijzer en wielen uitsteken: “Kijk, daarmee kunnen we zelf een voertuig bouwen”, vertelt Amar. Hij legt uit waarom hij het zelf zo leuk vindt bij De Sleutelplaats: “Ik leer hier beter rekenen, terwijl ik helemaal niet door heb dat ik aan het rekenen ben. Bijvoorbeeld als ik een stuk hout opmeet met een liniaal en ik centimeters bij elkaar moet optellen of aftrekken. Dat werkt voor mij beter dan sommetjes maken op papier.”

Nieuwe dingen leren
Nadat we de begane grond hebben bekeken, gaan we de trap op naar de eerste verdieping. In deze ruimte kunnen kinderen onder andere tekenen, verven en muziek maken. Op een van de tafels ligt een schilderij van een strand met een ondergaande zon. Ook is er een ‘chillhoekje’ met een paar grote banken waar kinderen even kunnen uitrusten of een spelletje kunnen doen. Hier is Jurre (9) druk bezig met het demonstreren van een aantal nieuwe kaarttrucs. Een herrie is het hier wel, want vrijwilliger Pieter (77) is druk bezig met het aftimmeren van een tussenwand voor een ruimte die als muzieklokaal gaat dienen. “Muziek maken is belangrijk”, vindt hij. “Ik speel zelf al ruim 60 jaar dwarsfluit en doe dat nog steeds met veel plezier.”  44 jaar lang werkte Pieter in de elektrotechniek bij Stedin, maar na zijn pensioen viel hij in een gat. “Achter de geraniums zitten is niets voor mij, ik wil graag met mijn handen bezig zijn. Toen ik een oproep voor een vrijwilliger bij de Sleutelplaats zag, heb ik gelijk gereageerd. Ik kan goed overweg met jongeren en ik vind het leuk om ze iets nieuws te leren. Zo hebben we vorige week nog een skelter gebouwd. Ook help ik kinderen graag bij het ontwikkelen van hun sociale vaardigheden.”

Creativiteit
Terug op de begane grond vraag ik Hélène waarom ze vrijwilliger is geworden bij de Sleutelplaats. Ze vertelt me dat ze het merendeel van haar tijd als medisch specialist in een ziekenhuis werkt. “Omdat ik de behoefte voelde om iets creatiefs te doen naast mijn werk, heb ik een mbo-opleiding tot meubelmaker gevolgd. Ik ben toen gaan verkennen hoe ik deze vaardigheden als vrijwilliger kon inzetten en zo kreeg Martijn mij in het vizier. Het mooie aan dit werk vind ik dat je kinderen iets om handen geeft die anders thuis zitten te verpieteren.” 

Vrijheid
Om 11.00 uur is het tijd voor koffie en limonade. Iedereen verzamelt zich rond de lange houten tafel bij de grote raampartij aan de voorkant van het pand. Dit keer is er een verrassing, want Amar heeft zelf een heerlijke cake gebakken voor zijn negende verjaardag. Ook aan de aardbeien en slagroom is gedacht. Ik zit naast Anouar en vraag hoe hij het vindt bij de Sleutelplaats. “Ik vind het fijn dat ik hier veel vrijheid krijg om te doen wat ik zelf wil. En ik vind het leuk om dingen te bouwen. Zo heb ik al een plantenbak en een houder voor een vuilnisbak in elkaar getimmerd. En dan natuurlijk nog dat bankje voor mijn oma en nu dit vogelvoederhuisje.” 

Mooie gesprekken
Het leuke aan de Sleutelplaats is dat deze deels nog steeds under construction is, en dat kinderen zelf meedenken over wat er nodig is. Zo heeft een van de kinderen – die er deze ochtend niet is – een prachtige grote kapstok gemaakt in de vorm van een boom. Wat ook opvalt, is de rust die er heerst. Er wordt met aandacht naar de aanwezige kinderen geluisterd en hun inbreng wordt serieus genomen. Tegelijkertijd zie ik ook dat er duidelijke grenzen worden gesteld als dat nodig is. Ik praat nog even met Martin die als vrijwilliger al bij veel verschillende projecten betrokken is geweest, waaronder Stichting Het Vergeten Kind en Stichting Leergeld. “Het geeft mij voldoening om jongeren te helpen. Dat doe ik door dicht bij mijzelf te blijven en eerlijk te zijn. Jurre weet bijvoorbeeld veel over de Tweede Wereldoorlog en die interesse deel ik met hem. We praten daar samen ook over en soms neem ik een boek van thuis mee, zodat hij daar in kan kijken. Het mooie aan dit werk is dat kinderen makkelijker praten als ze ondertussen technisch of creatief bezig zijn. Vaak ontstaan op zo’n moment de mooiste gesprekken.” 

Zelf maken
Rond 12.30 uur zit het eerste dagdeel bij de Sleutelplaats erop. Ik praat nog even na met Martijn die mij vertelt dat zijn vader hem leerde dat je niet alles hoeft te kopen, maar ook zelf veel kunt maken. Hij laat een houten bord zien waarin een houten rad zichtbaar is. In de cirkel staat het woord ‘kopen’ en in een kleine taartpunt onderaan ‘zelf maken’.  “Als we hem straks hebben uitgezaagd en opgehangen, zal de wijzer altijd uitkomen op ‘zelf maken’”, lacht hij. Martijn kijkt nog even tevreden om zich heen en zegt dan: “Ik heb ontzettend veel plezier hier. Dit is eigenlijk de eerste baan waarbij ik op maandagochtend weer zin heb om aan het werk te gaan!”

Lyanneke Krauss

Lees ook deel I in deze serie: https://gedragswerk.nl/de-sleutelplaats-wij-geven-jongeren-de-ruimte-om-te-ontdekken/