In het Ontwikkelrecht feuilleton delen betrokkenen hun kennis en verhalen en geven middels een vraag het stokje door. Deze week Marijke Grotenhuis , namens de Hanze Ontwerpfabriek mede-initiatiefnemer van Ontwikkelrecht in de drie noordelijke provincies.

In deel 1 ‘Van leerplicht naar ontwikkelrecht’ (lees hier), schreef albert boelen hoe de onderwijs-zorgsector dankbaar gebruik maakt van ‘anderen’ – in dit geval de wereld van de kunst en de opleidingen voor kunst. Albert stelde de volgende vraag aan Marijke Grotenhuis: Wat vindt deze wereld nu eigenlijk van ons?

---

Dank je wel, Albert Boelen. Je hebt de pen voor dit feuilleton aan mij doorgegeven. Ik heb deze gelegenheid aangegrepen om, in contact met studenten van de Hanze en een aantal professionals in ons netwerk van Ontwikkelrecht, te beschrijven wat er gebeurt in onze Kunstroute. Ik zoom in op de concrete voorbeelden die we als leersituaties monitoren. De transitie waar we middenin zitten vraagt om nieuwe ideeën en aanpakken, en ook om reflectie. Hoe werken we nu, en wat heeft dat ons gebracht? Wat laten we los, en wat nemen we mee naar de toekomst? Reflexief werken betekent niet alleen vooruitkijken, maar ook de moed hebben om stil te staan bij wat je nog niet weet en het verkennen van hoe het anders kan. Het is een proces van proberen, leren en soms falen – precies de elementen die de Kunstroute zo waardevol maken. Want in het uitproberen schuilt weleens de grootste groei.

Het is vrijdagochtend in een ruimte waar jongeren samenkomen die vaak zijn vastgelopen in het reguliere systeem. Anna, Minerva-student stelt een eenvoudige vraag: “Wat zou je maken als alles mag?” De jongen voor haar kijkt haar aan, haalt zijn schouders op, en kijkt weg. Anna glimlacht en zegt: “Misschien gewoon een lijn zetten? Of niks. Dat is ook oké.” Na een paar minuten pakt de jongen aarzelend een penseel. Het is geen groot succes, maar ook geen mislukking. Het is een begin.

Ruimte geven

Minerva-studenten brengen een kunstenaarsmindset mee naar de locaties: ruimte maken voor fouten, ruimte geven aan experiment. Het is een aanpak die soms wonderen doet. Een leerling die eerder altijd wegliep, bleef tijdens de kunstles tot het einde zitten. Maar het is ook een aanpak die niet altijd makkelijk is. Soms blijven jongeren stil, of loopt een creatieve opdracht uit op frustratie. “Soms dacht ik echt: hoe krijg ik hier beweging in?” zegt een Minerva-student later.

De studenten van Toegepaste Psychologie (TP) observeren deze processen en stellen verdiepende vragen. “Wat werkt hier eigenlijk, en waarom?” Ze analyseren wat jongeren motiveert, maar ook waar professionals vastlopen. Hun adviezen zijn niet alleen bedoeld om successen te vergroten, maar ook om te leren van de momenten waarop het niet lukt. “Hoe kunnen we omgaan met weerstand? Hoe maken we ruimte voor jongeren die juist niet willen experimenteren?”

Sportkunde-studenten proberen via beweging verbinding te maken. Ze introduceren spelvormen, maar ontdekken al snel dat niet elke jongere hier meteen voor openstaat. Een student vertelt: “We dachten dat een tikspel met een bal een goede ingang zou zijn, maar sommige jongeren deden gewoon niet mee. Toen probeerden we het buiten, gewoon lekker balletjetrappen. Mijn collega student van het Conservatorium speelde ook lekker mee, muziekje uit de box en ineens kwam er energie.” Deze experimenten, met hun successen en mislukkingen, vormen de kern van wat Ontwikkelrecht uniek maakt: blijven zoeken, blijven leren.

Impact op mensen van de locaties

Op de locaties zorgt deze aanpak voor verandering, maar ook voor ongemak. Een begeleider merkt op: “We zijn gewend om dingen strak te plannen. Maar dit proces voelt soms alsof we gewoon maar iets proberen. Ik was van mening dat het te ad hoc was.” Na een paar weken ziet ze echter dat deze ruimte voor experiment jongeren anders aanspreekt: “Je merkt dat ze beginnen los te komen, op hun eigen manier.”

De adviezen van de TP-studenten helpen de professionals om deze processen beter te begrijpen. Ze benoemen wat werkt, maar ook wat beter kan. Een begeleider vertelt: “Het was confronterend om te horen dat ik soms te veel er bovenop zit. Maar het heeft me wel aan het denken gezet, bijvoorbeeld dat ik ook eens op mijn handen kan gaan zitten en genieten van de aanblik van de lessen die Anna geeft.”

De Sportkunde-studenten laten zien hoe beweging niet alleen fysiek is, maar ook een ingang kan zijn naar emotionele verbinding: “Ik had nooit gedacht dat een simpel spel jongeren zo open zou maken, ik had teveel focus op alle stapjes die ik normaal in een lesvoorbereiding stop. Dat doe ik voortaan anders.” Hier zijn uitdagingen naast verrassingen: jongeren die helemaal niet willen bewegen haken wel weer aan bij de muziek-interventie, omdat ze samen hebben gevoetbald.

Wat we leren

Niet alles lukt, en dat is misschien wel de grootste les van de Kunstroute. Een TP-student reflecteert: “Ik dacht dat er altijd een oplossing was, maar soms is die er niet meteen. Dat is oké.” Een Minerva-student voegt toe: “Het gaat niet altijd om affe werkjes. Soms gaat het gewoon om er zijn en iets proberen.”

Deze momenten zijn leerzaam voor de studenten, en ook voor de professionals. “Als begeleiders willen we vaak controle houden,” zegt een professional, “maar het is goed om te zien hoe loslaten soms meer oplevert.” 

Innovatiewerkplaats

De Kunstroute laat zien dat succes niet altijd een goede eindprestatie hoeft te zijn. Het gaat om het proces. Professionals, studenten, en jongeren dagen elkaar uit om buiten hun comfortzone te stappen. Altijd met groei als uitgangspunt. In de Innovatiewerkplaats Ontwikkelrecht willen we op deze ontwerpgerichte manier verder werken. Daartoe werken en leren we samen, doen we onderzoek, vieren we de voortgang en zijn we steeds op zoek naar de frisse blik.

…en de pen gaat naar:

Ik geef de pen door aan iemand met een eigen kijk op de benadering van jongeren vanuit een andere context dan de mijne, en iemand met een netwerk dat wellicht aansluit en nieuwe mogelijkheden biedt. We werken momenteel samen, doordat Digital Art Factory in Assen de deuren opent voor Hanze studenten om samen ‘The future of Education’ te onderzoeken. Deze studenten volgen een minorprogramma “The future of Technology & Society”.

Raymond van Es : Zou jij kunnen toelichten wat jouw visie is op de werking van kunst en cultuur op ontwikkelen?